Facebook Doğuşu
Facebook, Harvard Üniversitesi öğrencisi Mark Zuckerberg tarafından 4 Şubat 2004 tarihinde kurulan ve şu an itibariyle 13 milyon kayıtlı üyesi bulunan internetin en büyük sosyal ağlardan biri.
Facebook, bir sosyal paylaşım ağı tipinde internet uygulamasıdır. Facebook, insanların arkadaşlarıyla iletişim kurması ve bilgi paylaşılması amacıyla kullanılmaktadır. Facebook, 4 Şubat 2004 yılında Mark Zuckerberg tarafından kuruldu. Mark Zuckerberg, 2006 yılında Harvard 2006 sınıfında daha önce de Ardsley Lisesindeydi. Facebook kurulduğunda üyelik Harvard öğrencileriyle sınırılıydı. Daha sonra öncelikle Boston bölgesindeki okullara (Boston Koleji, Boston Üniversitesi, Harvard, Northeastern Üniversitesi, Tufts Üniversitesi), Rochester, Stanford, NYU, Northwestern, ve iki ay sonra da Ivy League okullarına açıldı. Ertesi yıl pekçok üniversite bireysel olarak katıldı. Sonunda sonunda .edu, .ac, .uk gibi eğitim kuruluşları uzantılarına sahip email adreslerine açıldı. Ağlar ya da gruplar (network), geniş firmalar ve liselere de açıldı. 11 Eylül 2006′dan bu yana bütün uzantılara sahip email adresine açıldı. Kullanıcılar istediği tipte gruba katılabilir. Bunlar, lise, çalışma yerleri tipleri ve coğrafi ya da bölgesel bazda olabilir.
Temmuz 2007′de, Facebook sitesi yüksek okul odaklı siteler arasında 34 milyon aktif üyeyle en yaygın ve geniş kullanıcıya sahip ağ ünvanını aldı. Eylül 2006′dan Eylül 2007′ye en çok ziyaret edilen siteler arasında yerini 60. sıradan 7. sıraya yükseltti. Amerika’da fotoğraf ve resimler açısından bir numaralı siteydi. Bu sayıyla Flickr’dan daha fazla fotoğrafa sahipti. Facebook altında günde 8.5 milyon fotoğraf yüklenmektedir.
Facebook ismi, Amerika’da üniversitelerde yaygın olan öğretim üyesi, öğrencilerin isimlerinin birbirlerini tanımak için bir arada tutulduğu kağıt fotoğraf albümü (paper facebook) uygulamasından almıştır.
Facebook İşlemleri (Facebook Operations)
Site, kullanıcılar için ücretsizdir. Gelirlerini banner ve sponsor linklerden gelen reklamlar oluşturmaktadır. Nisan 2006 itibariyle reklam gelirlerinin haftalık tutarının 1.5 milyon dolar olduğu söylenmektedir. Kullanıcılar, öncelikle fotoğraflarının, kişisel meraklarının yer aldığı bir profil oluştururlar. Özel ve herkese açık mesajlarını paylaşarak değişik arkadaş gruplarına katılabilirler. Profil verilerinin görüntülenmesi aynı grup veya onaylanmış arkadaşlarla sınırlıdır. TechCrucbh’a göre desteklenen ve grubu olan okuların öğrencilerinin %85′i bu ağlar içinde yer almaktadırlar. Kullanıcıların %60′ı günlük olarak çevrimiçi olmaktadırlar. %85′i en az haftada bir %95′i ise en az ayda bir çevrimiçi (login) olmaktadırlar. Facebook yetkilisi Chris Hughes’e göre insanlar ortalama gününün 19 dakikasını Facebook’ta geçirmekteler. Bir araştırmaya göre, Facebook üniversite öğrencileri arasında en popüler şeyler arasında ipod olayından sonra ikinci sırada yer almaktadır.
Facebook Kuruluşu, Gelişimi ve Yayılması
Facebook kurulduğunda adı ‘The Facebook’tu. Mark Zuckerberg, 2004 yılında Harvard’a katılırken kurduğunda kendisini Andrew McCollum ve Eduardo Saverin destekledi. Bir ay sonra, Harvard’taki nüfusun yarısı Facebook’a kaydoldu. Bu arada, Zuckerberg’e Dustin Moskovitz ve Chris Hughes katılarak sitenin yaygınlaştırılmasına katkı sağladılar. Böylece Facebook, MIT, Boston Üniversitesi, Boston Yüksekokuluna yayıldı. Bu yayılma Nisan 2004′te devam etti. ertesi ay, Zuckerberg, McCollum ve Moskovitz Palo Alto’ya (California) taşınarak, Adam D’Angelo ve Sean Parker yardımıyla Facebook’un geliştirilmesine devam ettiler. Eylül’de Divya Narendra, Cameron Winklevoss ve Tyler Winklevoss, diğer bir sosyal paylaşım ağı olan ConnectU sahipleri Facebook’a karşı dava açtılar. Bu davada, ConnectU sahipleri, Zuckerberg’in kendileri için geliştirdiği kaynak kodunu Facebook’ta kullandığını iddia etmektedirler. Bu arada Facebook, Paypal ortağı Peter Thiel’dan 500,000 dolar yardım aldı. Aralık itibariyle Facebook kullanıcı sayısı bir milyonu aşmıştı.
2005 Yılında Facebook
Mayıs 2005′te, Facebook, Accel Partners ile sermayesini 12.7 milyon dolara yükseltti. 23 Ağustos 2005′te Facebook, facebook.com alan ismini Aboutface firmasından 200,000 dolar karşılığında satın aldı. Daha önce thefacebook.com olan alan adı facebook.com oldu. Bu arada kullanıcı sayısında muazzam artışlar oldu. Bu arada profil sayfaları daha kullanıcı dostu oldu. O ay, McCollum tekrar Harvard’a geri döndü. Daha önce olduğu gibi, Hughes Cambridge Üniversitesine devam etti. Devam ederken firmanın yetkili sekreteri olarak kaldı. 2 Eylül 2005′te Zuckerberg, Facebook’un lise eklentisinin çalışmalarını başlattı.
Ekim itibariyle, Facebook’un genişlemesi artık küçük üniversitelere inmişti. Amerika, Kanada, İngiltere (UK) tüm Instituto Tecnologico y de Estudios Superiores de Monterrey (ITESM) system Meksika), Puerto Rico tüm üniversite, Virgin Islands Üniversitesi gibi üniversitelere yayıldı. 11 Aralık 2005′te, Avustralya Üniversiteleri, Yeni Zelanda (New Zealand) üniversiteleri ağa katıldı. Böylece Facebook’taki üniversite ve yüksekokul sayısı 2,000′i aştu. Lise sayısı 25,000 olup Amerika, Kanada, Maksika, İngiltere, Avustralya, Yeni Zelanda ve İrlanda’ya yayıldı.
2006 Yılında Facebook
27 Şubat 2006′da, Facebook, kullanıcıların genel isteği üzerine üniversite öğrencilerinin lise öğrencilerini arkadaşlar olarak eklemesine müsaade etmeye başladı. Bir ay sonra28 Mart 2006 tarihinde Businessweek, sitenin genel kabul potansiyeline eriştiğini raporladı. Facebook, 750 milyon dolarlık resmi bir teklifi redetti. İstenen fiyatın 2 milyar dolar olduğu söylentisi yayıldı. Nisanda, Peter Thiel, Greylock Partners, ve Meritech Capital Partners sitede 25 milyon dolarlık ilave yatırıma gitti. Mayısta, Facebook ağı Hindistan’a ulaştı. Hindistan’da Hint Teknoloji Enstitüsü ve Hint Yönetim Enstitüsü (Indian Institutes of Technology (IITs) ve Indian Institutes of Management (IIMs)) Facebook ağına katıldı. Ertesi ay Facebook, Quizsender.com’un Facebook görünüşünü (Facebook arayüzü) kopyaladığını iddia ederek Quizsender.com’a karşı 100,000 dolarlık dava açtı. 25 Haziran’da, ek gelirler getirecek yeni hizmetler Facebook sitesinde devreye sokuldu. Facebook ve iTunes birlikte bir promosyon kampanyası düzenledi. Bu kampanyaya göre Apple öğrencileri değişik müzik kategorilerinde 25 bedava şarkıyı 30 Eylül tarihine kadar indirebileceklerdi. Kampanyanın amacı öğrencileri güz döneminden önce Facebook hizmetleri konusunda ilgilendirmek ve bilgilendirmekti. Ağustos’un yarısında Facebook, Almanya’daki üniversiteleri, İsrail’deki liseleri (Haifa, Jerusalem, ve Qiryat Gat) ağına kattı. Aynı ayın 22’sinde Facebook, Facebook notları (Facebook notes) başlattı. Facebook notları, etiketleme (tagging), yerleşik resim (embedded images) ve başka özellikleri içeren bir blog uygulamasıdır. Bu sayede, Xanga, LiveJournal, Blogger (blogspot) ve diğer blog servislerinden blogların, Facebook’a aktarılmasına (import edilmesine) olanak sağlandı. Bu eklenen yeni özellik sayesinde, okuyucuların diğer blog sistemlerinde olduğu gibi bloglar üzerinde yorumlar yapmasına imkan vermektedir.
11 Eylül 2006′da Facebook, internetteki tüm kullanıcılara açıldı. Ardından mevcut kullanıcı tabanının protestoları yükseldi. 2 hafta sonra Facebook, geçerli e-mail adresi olan herkese kayıt olabilme hakkı tanıdı.
2007 Yılında Facebook
10 Mayıs 2007′de Facebook, kullanıcıların çeşitli reklamlarını Facebook sitesi üzerinde ücretsiz olarak yayımlayabileceğinin planlandığını duyurdu. Bu şekilde Facebook, Craigslist gibi diğer reklam firmalarına rakip oldu. Bu özellik Facebook altında Facebook Pazarı (Facebook Marketplace) olarak bilinmektedir. Facebook Pazarı (Facebook marketplace), 14 Mayıs 2007′de uygulamaya geçti. 24 Mayıs 2007′de Facebook, yazılım geliştiricilerinin de çeşitli uygulamalar geliştirebileceği bir API (Application Programmers’ Interface) devreye soktu. Bu API, Facebook Platformu (Facebook Platform) olarak bilinmektedir. Haziran’da, daha önceki yıli iTunes ile Facebook arasındaki ortaklık devam etti. Apple öğrencileri grubu (Apple Students Group) aracılığyla, bedava müzik indirme (music download) servisi, Facebook ve iTunes birlikteliğini sağladı. Haziran’da Facebook, Parakey firmasını Blake Ross ve Joe Hewitt’dan satın alarak ilk defa firma satın almış oldu. Ağustos’ta firma Newsweek dergisinin kapağında Steven Levy’nin hikayeleştirmesiyle daha da ünlendi. Daha sonra Facebook, 24 Haziran 2007′de YouTube firmasının önceki CFO’su Gideon YU’yu işe aldı. Gideon Yu, Michael Sheridan’ın yerine işe başladı. 25 Eylül 2007′de Microsoft’un Facebook’ta hisse almak istediği söylentisi yayıldı. Facebook firmasının tümüyle satılmasının, kurucu Mark Zuckerberg’in Facebook’u bağımsız tutmak istemesi nedeniyle zor olduğu söylenmekte.
