Şehit Yakınları, Gaziler ve Terör Mağdurlarına Tanınan Hakların Düzenlenmesiyle İlgili Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı’na göre, şehitlik, gazilik, malullüğün kapsamı genişletiliyor. Tasarıyla şehit yakınları ile gazilere daha geniş imkanlar sunuluyor.
Tasarının gerekçesinde, şehit yakınları, malul ve gaziler ile aileleri ve terör mağduru sivillere sağlanan mali ve sosyal hakların, çeşitli mevzuatlarda düzenlendiği vurgulanarak, şunlar kaydedildi:
”12 Eylül 2010 tarihinde gerçekleştirilen halkoylaması ile Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 10. maddesinin ikinci fıkrasına ‘Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler için alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılmaz’ cümlesi eklenmiştir. Ayrıca Anayasa’nın 61. maddesinin birinci fıkrasında ise devletin harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleriyle, malul ve gazileri koruyacağı ve toplumda kendilerine yaraşır bir hayat seviyesi sağlayacağı hükme bağlanmıştır.
Şehit yakınları, gaziler ve terör mağdurlarının sorunları ve beklentileri ile ilgili talepler, kendileri ve sivil toplum kuruluşları tarafından çeşitli platformlarda dile getirilmiştir. Anayasa’nın 10. maddesindeki değişiklikle birlikte bu talepler daha da artmış, kamuoyunda bu alanda yeni düzenlemeler yapılması ve sağlanan hakların iyileştirilmesi konusunda beklentiler oluşmuştur. Bu çerçevede söz konusu talep ve beklentileri karşılamaya yönelik olarak bu kanun tasarısı hazırlanmıştır.”
Terör eylemleri sebebiyle malul olan sivil vatandaşlar ile hayatını kaybedenlerin yakınlarına aylık bağlanacak.
TBMM Başkanlığı’na sunulan Şehit Yakınları, Gaziler ve Terör Mağdurlarına Tanınan Hakların Düzenlenmesi ile İlgili Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısına göre, geçici köy korucularından görevlerinden dolayı sakatlananların kendileri, hayatını kaybedenlerin ise dul ve yetimlerine ilgili kanuna göre malullük ya da dul, yetim aylığı bağlanmış olması durumunda ayrıca aylık bağlanmayacak.
Tasarı ile kapsama girip hak kazanan geçici köy korucularına aylık bağlanması da amaçlanıyor. Ancak geçmiş süreler için herhangi bir ödeme yapılmayacak.
Her derecede polis okulları, askeri okullar ve Milli İstihbarat Teşkilatı hesabına açılan okullarda okumaya hak kazanıp geçici kaydı yapılar veya yaşları 18’in altındaki öğrencilerin terör etkisi ve sebebiyle yaşamını kaybetmesi veya malul olmaları durumunda, aylığa hak kazanabilmeleri ve diğer haklardan yararlanabilmeleri ön görülüyor.
Harp malulü, görevlerin ifası sırasında, (nöbet, atış, tatbikat, manevra ve benzeri görev ve hizmetler) şehit olan veya vazife malullüğü aylığı almakta iken hayatını kaybeden erbaş ve erlerin ana ve babalarında malullük ve muhtaçlık şartı aranmayacak. Hayatını kaybeden erbaş ve erler ile yedek subay okulu öğrencilerinin ana ve babasına bağlanan aylığın toplamı, 16 yaşından büyük işiler için tespit edilen 30 günlük asgari ücretin net tutarından az olamayacak.
Tasarıda, milli istihbarat hizmetleri sınıfındakiler ile sözleşmeli subay, sözleşmeli astsubay ve sözleşmeli uzman çavuşların ilgili kanununda yer almaması ve sivil vatandaşlar ile köy korucularının sanal intibaklarının nasıl yapılacağına ilişkin hüküm bulunmaması nedeniyle, bu kişilerin mağduriyetinin söz konusu olduğu vurgulanarak, belirtilen kişilerin kapsama alınmak suretiyle sanal intibaktan yararlanmaları hedefleniyor.
Başkasının yardım ve desteği olmadan yaşamak için gereken hareketleri yapamayacak derecede malul olan gazilere sağlanan bakım desteğinden, köy korucuları ile sivil vatandaşlar da yararlanacak. Ödenmekte olan bakım desteği asgari ücretin net tutarının iki katına yükseltilecek.
Tasarının, hak ve muafiyetlere ilişkin maddesinin yürürlük tarihinden önce bağlanmış olan aylıklar sebebiyle açılmış olan dava ve icrai takibatlardan vazgeçilecek. Yine bu maddenin yürürlük tarihinden önceki dönem için ilgililere çıkarılmış olan borçlar, 5 yıla kadar taksitlendirilecek. Aylık taksit tutarının kişinin gelirinin dörtte birini aşması halinde taksit süresi uzatılacak, faizler Sosyal Güvenlik Kurumu’nca terkin edilecek.
Trafik uygulamaları ile yol güvenliğinin sağlanması, tutuklu ve hükümlülerin sevk ve nakillerinde yer alan görevliler de nakdi tazminat ve aylık bağlanmasına ilişkin kanun kapsamına alındı.
-Eşler, analar, babalar, çocuklar…-
Malul olanların kendileri, hayatını kaybedenlerin ve malul olanların eşleri, ana ve babaları ile bakmakla yükümlü olunan çocuklarının ücretsiz seyahat edebilmesi ve seyahat hakkının kullanılmasına ilişkin olarak Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’na yönetmelik çıkarılacak.
Terörle Mücadele Kanunu kapsamındaki olaylar sebebiyle hayatını kaybeden er ve erbaşlar ile geçici köy korucularının yakınları, malul olanların kendileri de konut kredisinden yararlanabilecek.
Her derecede polis okulları ve askeri okullarda okumaya hak kazanıp geçici kaydı yapılan veya yaşları 18’in altındaki öğrenciler, terör etkisi ve sebebiyle yaşamını kaybetmesi veya malul olmaları durumunda, aylığa hak kazanabilecek ve diğer haklardan yararlanabilecek.
Terörle mücadele sırasında hizmetlerinden yararlanılması için kendilerine görev verilmiş siviller, bu görevlerinden ötürü veya kendiliklerinden terörle mücadeleye katkısı olması nedeniyle bu eylemlerinden ötürü hayatını kaybetmiş veya malul olmuş siviller, Terörle Mücadele Kanunu’nda verilmiş hak ve muafiyetlerden yararlanacak.
Kamu görevlileri ile kapsama giren diğer kişilerden terör olaylarını önlemek amacıyla her türlü patlayıcı maddeye bağlı olarak meydana gelen olaylar sonucunda ya da her ne şekilde olursa olsun terör olaylarının önlenmesi, takibi veya etkisiz hale getirilmesi amacıyla ifa edilen görevler sırasında veya bu görevlere gidiş dönüşler esnasında meydana gelen kazalar sonucunda yaralanan, sakatlanan, hastalanan veya hayatını kaybedenler de durumlarına uygun hükümlerden faydalanacak.
Genel, katma ve özel bütçeli kurum ve kuruluşlarla mahalli idareler ve sermayesinin yarısından fazlası kamuya ait olan her nevi teşebbüs veya bağlı ortaklıklar, Devlet Memurları Kanunu’na tabi memur kadroları ile sözleşmeli personel ve sürekli işçi kadrolarının yüzde 2’sini şehit yakınlarının istihdamı için ayıracak.
Kamu kurumları; kamu görevlileri, er ve erbaşlar ile geçici köy korucularından veya ilgili kanun maddesinin kapsamındakilerden şehit olanların eş ve çocuklarından birisi ile kardeşlerinden birisinin, malul olup da çalışabilir olanların kendilerinin, çalışamayacak durumda olanların ise eş veya çocuklarından birisinin, eşi ve çocukları yoksa kardeşlerinden birisinin, istihdamı için ayırmak ve işe almak veya atamak zorunda olacak.
Daha önce her ne şekilde olursa olsun devam eden yargı süreçleri ve icrai takibatlardan feragat edenler, ilgili kuruma başvurmaları durumunda bu kanunun yayımı tarihini takip eden ay başından itibaren durumlarına uygun haklardan yararlandırılacak. Davalardan feragat edilmesi halinde mahkemelerce ilgili kurum lehine hükmedilecek vekalet ücretleri ilgili kurum tarafından tahsil edilmeyecek.
Geriye dönük herhangi bir aylık, aylık farkı, tazminat, tazminat farkı ile ikramiye ve ikramiye farkı ödenmeyecek ve geriye dönük hak talep edilemeyecek.
Kanun kapsamına girenlerden şehit olanların hak sahibi yakınları da tasarı ile getirilen haklardan yararlanacak.
-Erbaş ve erler de yararlanacak-
Kamu işyerlerinde yüzde 2 eski hükümlü işçi çalıştırma yükümlülüğünden, Terörle Mücadele Kanunu kapsamında yaralanmış, fakat maaşa hak kazanamayacak derecede malul olan erbaş ve erler de yararlanacak.
Terör eylemleri sebebiyle malul olan sivil vatandaşların kendileri ile hayatını kaybedenlerin yakınlarına, SGK tarafından aylık bağlanacak. Bu kişilere, 16 yaşından büyükler için tespit edilen 30 günlük asgari ücretin net tutarın yüzde 60’ı, yüzde 80’i ve tamamı oranında, malullük durumlarına göre aylık bağlanacak.
Bu düzenlemeyle aylığa hak kazananların, diğer mevzuata göre de aylığa hak kazanması halinde, tercih ettikleri aylıkları SGK’ca ödenecek, diğer aylıkları kesilecek. Ancak, iki yönden aylığa hak kazananlara fazla aylıkları ödenecek. Tercih ettikleri aylıklarını alanlar bu isteklerinden dönebilecek. Terör suçlarından dolayı hüküm giyenlere aylık bağlanmayacak.
Terör eylemleri sebebiyle malul olan sivil vatandaşların kendileri ile hayatını kaybedenlerin yakınları, düzenlemenin yayımını takip eden aybaşından itibaren ilgili kanunda belirtilen usul ve esaslara göre aylığa hak kazanacak. Ancak düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten önceki dönemler için ödeme yapılmayacak.
Terörle Mücadele Kanunu kapsamında vazife malulü olduğuna karar verilenlerden, sınıf veya görev değiştirerek çalışmaya devam edenlere, görevden ayrılmalarına ve başkaca bir müracaata gerek kalmaksızın sınıf veya görev değiştirerek çalışmaya başladıkları tarihi takip eden aybaşından itibaren aylık bağlanacak. Bu kişiler hakkında uzun vadeli sigorta kollarının uygulanmasına devam edilecek.
Tasarıyla, Türk Silahlı Kuvvetleri dışındaki iç güvenlik veya istihbarat hizmetlerinde görevlendirilen kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan uçucu ve dalgıçlara, hayatlarını kaybetmeleri veya malul olmaları durumunda harp malullüğü hükümlerinden yararlanma imkanı getiriliyor.
-Sağlık ve tedavi hizmetinden yararlandırılacak-
Terörle mücadele sırasında yaralanan kamu kurum ve kuruluşlarında sosyal güvenceli çalışanlar ile siviller, malullükleri kesinleşinceye kadar her türlü sağlık ve tedavi hizmetinden herhangi bir katkı ve katılım payı alınmaksızın yararlandırılacak.
Terörle mücadele sırasında olmasa da görevleri başında meydana gelen çeşitli olaylarda yaralanan ve bakıma muhtaç durumda olan vazife veya harp malulleri ile Terörle Mücadele Kanunu kapsamındaki olaylar nedeniyle malul olan köy korucuları da kapsam içine alınacak. İhtiyaç duyduğu her türlü ortez/protez ve diğer iyileştirici ve rehabilite edici araç gereçlerin bedelleri SGK’ca karşılanacak.
Vazife malullüğü aylığı bağlananlardan, malullüklerinin sürekli olduğuna karar verilen iştirakçiler, belirtilen yaş hadlerini doldurduğu tarihe kadar yeniden muayene edilmelerini isteyebilecek. Uçuş veya dalış hizmetleri sırasında malul olanlara ilgili kanunlardaki yardımlar yapılacak.
Terörle Mücadele Kanunu kapsamında, vazife malulü olup sınıf veya görev değiştirenlerden sigortalı olarak çalışmaya devam edenler ile aynı kapsamda çalışmaya devam eden er ve erbaşlara, görevlerinden ayrılmalarına gerek kalmaksızın, emekliye sevk onayına istinaden aylık bağlanacak.
Bu kişilere ve bu düzenlemenin yürürlük tarihinden önce sınıf veya görev değiştirerek sigortalı olarak çalışmaya devam edenlerden vazife malullüğü aylığı alanlardan emeklilik ikramiyesi tutarları ödenmeyenlere (er ve erbaşlar hariç), emeklilik ikramiye tutarları ödenecek. Bunlara geçmişe yönelik herhangi bir ödeme yapılmayacak.
Maluliyetleri sürekli olan erbaş ve erler ile köy korucuları, sağlık durumlarında meydana gelmesi muhtemel değişiklikler nedeniyle maluliyet derecelerinin yeniden tetkik edilmesini isteyebilecek.
Terörle mücadele esnasında yaralanan ve tedavisi devam eden personele bir yıl süreyle ödenen özel harekat ve operasyon tazminatı, 12 ay yerine 24 ay olarak ödenecek.
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın bünyesinde Şehit Yakınları ve Gaziler Dairesi Başkanlığı kurularak, şehit yakınları ve gazilere yönelik ulusal politika ve stratejilerin belirlenmesine yönelik çalışmaların koordine edilebilmesi, belirlenen politika ve stratejilerin uygulanması, izlenmesi, değerlendirilmesi, kamu kurum ve kuruluşlar, gönüllü kuruluşlar ile gerçek ve tüzel kişilerce şehit yakınları ve gazilere yönelik yürütülen faaliyetlerin ilke, usul ve standartların belirlenmesi amacıyla Başkanlıkça kullanılmak üzere 6 şube müdürü kadrosu ihdas edilecek.
