Türkiye İnsan Hakları Kurumu kurulmasına ilişkin kanun, Resmi Gazete’nin bugünkü sayısında yayımlandı.
Kanuna göre kurum kamu tüzel kişiliğine, idari ve mali özerkliğe sahip, özel bütçeli olacak. Başbakanlıkla ilişkili olacak İnsan Hakları Kurumu’nun merkezi, Ankara’da bulunacak. Kurum, yurt içinde istenildiği kadar, yurt dışında ise sayısı ikiyi geçmemek üzere büro açabilecek.
Kurum, işkence ve kötü muameleyle mücadele etmek, şikayet ve başvuruları incelemek, araştırmak; insan haklarının korunmasına, geliştirilmesine, ihlallerin önlenmesine yönelik çalışmalar yapmakla görevli ve yetkili olacak.
Kurum, inceleme, araştırma, ziyaret ve başvuruları değerlendirme sırasında bir suçun işlendiğini öğrenirse, işlem yapılabilmesi için gerekli gördüğünde ihbar ve şikayette bulunabilecek.
-11 üyeden oluşacak-
Kurumun karar organını oluşturacak Türkiye İnsan Hakları Kurulu, biri başkan, biri ikinci başkan olmak üzere 11 üyeden oluşacak.
Kurula başkan ve üye olabilmek için herhangi bir siyasi partinin yönetim ve denetim organlarında görev almamış veya bu görevlerinden ayrılmış olmak gerekecek.
İnsan hakları alanında çalışmalar yapan sivil toplum kuruluşları, sendikalar, sosyal ve mesleki kuruluşlar, akademisyenler, avukatlar, basın mensupları ve alan uzmanları da kurul üyesi olabilecek nitelikteki kişileri yazılı olarak teklif edebilecek.
Kurul üyelerinden ikisi insan hakları alanında uzmanlaşmış kişiler arasından Cumhurbaşkanınca, 7’si Bakanlar Kurulu’nca seçilecek. Bir üye, öğretim üyeleri arasından Yükseköğretim Kurulu, bir üye de 10 yıl avukatlık yapan avukatlar arasından baro başkanlarınca belirlenecek.
Başkan ve ikinci başkan, kurul üyelerince seçilecek. Kurul üyesi seçimlerinde, sivil toplum kuruluşları, sendikalar, sosyal ve mesleki kuruluşlar, akademisyenler, avukatlar ile basın mensuplarının çoğulcu temsiline özen gösterilecek. Kurul başkanı, ikinci başkan ve üyelerin süreleri dolmadan herhangi bir nedenle görevlerine son verilemeyecek. Ancak seçilmeleri için gerekli şartları taşımadıkları ya da kaybettikleri Kurulca tespit edilen başkan ve üyelerin görevlerine Bakanlar Kurulu’nca son verilecek.
Kurul, kararlarını süresi içinde imzalamayan veya karşı oy gerekçesini süresi içinde yazılı olarak bildirmeyen başkan ve üyelerin üyeliklerine de aynı usul çerçevesinde son verilecek.
-Yakalanamayacak, üstleri ve konutları aranamayacak-
Görevleriyle ilgili suç işlediği ileri sürülen başkan, ikinci başkan ve üyeler yakalanamayacak, üstleri ve konutları aranamayacak, sorguya çekilemeyecek.
Kurumun teşkilatı, kurul ve başkanlıktan oluşacak. Kurumun hizmet birimleri, İhlal İddialarını İnceleme, İşkence ve Kötü Muameleyle Mücadele, Hukuk, Eğitim, Dış İlişkiler ve Proje, Medya ve Halkla İlişkiler, Bilgi ve Dokümantasyon, Strateji Geliştirme ile İnsan Kaynakları ve Destek birimlerinden oluşacak.
Kurum, görev alanına giren konularla ilgili olarak çalışmalarda bulunmak üzere kamu kurum ve kuruluşları, sivil toplum kuruluşları ve konuyla ilgili uzmanların katılımıyla geçici ve sürekli kurullar oluşturabilecek.
İnsan hakları ihlaline maruz kaldığını iddia eden gerçek kişiler ile tüzel kişiler kuruma başvurabilecek.
-İnsan Hakları Komisyonu’nu bilgilendirecek-
Kurum, İnsan Hakları Komisyonu’nu yılda en az bir defa bilgilendirecek. Başkan ve üyeler, kamu görevlileri gibi yargılanacak.
İnsan Hakları Başkanlığı ile İnsan Hakları Üst Kurulu, İnsan Hakları Danışma Kurulu ve İnsan Hakları İhlali İddialarını İnceleme Heyetleri lağvedilecek.
Kurum Başkanlığı ve ikinci başkanlığına ilk defa seçilenlerin, ilk görev süresi 6 yıl olacak. Ad çekme yoluyla yapılacak kura sonuçlarına göre, Kurumun ilk üyelerinden dördünün ilk görev süresi 6 yıl, üçünün ilk görev süresi 4 yıl, ikisinin ilk görev süresi de 2 yıl olacak.
Kurul üyeliklerine ilk seçimler, en geç 23 Eylül’e kadar yapılacak. Kurum büroları kuruluncaya kadar, il ve ilçe İnsan Hakları Kurulları, Kurum bürosu olarak görev yapacak. Kurumun 2012 mali yılı harcamaları, yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar, Başbakanlığın 2012 yılı bütçesinde yer alan İnsan Hakları Başkanlığı’na ait ödeneklerden karşılanacak.
