YENÎKAPI Mevlevîhanesi şeyhlerinden Kütahyalı Ebu Bekir Dede Efen-di’nin büyük oğlu olan Ali Nutkî Dede, 27 Temmuz 1762 (Hicrî: 1176 yıl Muharreminim 5. günü) tarihinde istanbul’da mevlevîhane civarındaki evlerinde doğmuştur. Dedesi Halveti şeyhlerinden Ahmed Efendi’dir, Ali Nutkî Dede’nin diğer kardeşleri Nasır Dede ve Künhî Dede’dir. Annesi Saîde Hanım, Kutb-ı Nayî Şeyh Osman Dede’nin kızıdır.
On dört yaşında iken babası ölünce Mevlevihane’nin şeyhliğine tayin olunmuştur. (Miladi: 1775 – Hicrî 1189) Dinî musikimize ait bilgilerinin tam ve kuvvetli olduğunda şüphe bulunmayan Ali Nutkî Dede’nin kendi el yazması ile meydana getirdiği ve (Defter-i Dervîşan) adım taşıyan mecmuada şeyhliği sırasında kendisine ve dergaha kapılanan (can) lara ait kayıtlar bulunmaktadır. Buradaki isimler arasında Türk mu-sikisinin en kudretli bestekarlanndan Hammamîzade İsmail Dede Efendi’nin ve Türk Dîvan edebiyatının büyük şairi Şeyh Galib’in isimlerine rastlanılmaktadır.
Nutkî mahlasıyla bazı şiirler yazmış olan Ali Nutkî Dede’ye babası tarafın-dan (Memiş) mahlasının verilmiş olduğu ve bu mahlas ile de bazı şiirler yazdığı Mehmed Ziya’nın Yenikapı Mevlevîhanesi adlı eserinde kayıtlıdır.
Dinî Türk musikisinin Mevlevî musikisine ait bölümünün en güzel örnek-lerinden olan Şevkııtarab Ayîn-i Şerîf için çeşitli söylentiler vardır, şöyle ki: Bu eseri Ali Nutkî Dede’nin bestelediği ve dervişi ve öğrencisi olan îsmail Dede Efendi’ye hediye ettiği söylenir.
Ali Nutkî Dede’nin iyi bir hattat olduğu, kopya ettiği bir Dîvan-ı Neşa-ti’den anlaşılmaktadır. Bu eser Süleymaniye Kütüphanesi Nafiz Paşa yazmaları 942’de bulunmaktadır.