Tam adı İgor Fyodoroviç Stravinski olan Rus asıllı besteci Stravinsky, 17 Haziran 1882’de, Rusya’da dünyaya geldi. Kiev ve Petersburg operalarında ünlenmiş yetenekli bas şarkıcı Fyodor İgnatiyeviç Stravinskinin dört oğlundan üçüncüsü olan Stravinsky, küçük yaşta müziği sevmiş; babasının evdeki provalarını dinlemiş; dokuz yaşında piyano, ardından da armoni ve kontrpuan derslerine başlamıştır. Ama müziğe yatkınlığına karşın, ailesinin müziği meslek seçmesine izin vermemesi üzerine ceza hukuku ve hukuk felsefesi öğrenimi için Petersburg Üniversitesinene gönderildi. Üniversiteyi Rimski-Korsakofun oğluyla birlikte okudu, bu arada müzik ilgisi kompozisyona yöneldi. 1902 yazında
Rimski-Korsakof ile tanıştı. Ertesi yıl Rimski-Korsakoftan özel ders almaya başladı ve üç yıl kadar (1903-06) ders almayı sürdürdü. Rimski-Korsakofla sürekli tartıştığı kompozisyonları, gene onun aracılığıyla Petersburgda özel ya da halka açık konserlerde seslendirildi. Mi-bemol majör Senfoninin (1905-07) yanı sıra, Rimski-Korsakofun kızına düğün armağanı olarak yazdığı Feyervek de (1908; Havai Fişekler) bu tür konserlerde çalındı. Bu son yapıt seslendirilmeden hemen önce ölen ustasının anısına yazdığı cenaze ağıtı (1908) ise Petersburgda çalındı, ama müziği günümüze ulaşmadı. 1905te üniversiteden mezun olan Stravinsky, 1906da kuzeni Yekaterina Nossenkoyla evlendi. 1907de oğulları Theodore, ertesi yıl da kızları Ludmilla doğdu.
6 Şubat 1909da Petersburgda Stravinskynin Peyerverk ve Scherzo Fantastique (1907-08) adlı orkestra parçasını dinleyen emprezaryo Sergey Diaghilev, ondan Rus Balesinin 1909 sezonu için çeşitli bale müziklerinin orkestra düzenlemesini yapmasını istedi. 1910 sezonu içinde yeni bir bale müziği ısmarladı. Böylece ortaya çıkan Jar-ptitsanın (LOiseau de feu; Ateş Kuşu) 25 Haziran 1910da Paris Operasındaki büyük başarısı üzerine Stravinsky, piyano ve orkestra için yazmaya başladığı Konzertstückü (Konser Parçası) Diaghilevin de ısrarıyla baleye uyarladı; Petruşka adlı bu yapıtı Rus Balesi 1911-1913 arasında tamamladığı Lesacre du printemps (Vesna suyaşçennaya; Bahar Ayini) adlı bu çalışmasının dinamik müziği 29 Mayıs 1913te Parisin Champs Elysees Tiyatrosundaki ilk gösteride büyük bir skandala yol açtı.
1908-1909 yıllarında başladığı, Hans Christian Andersenin Bülbül masalına dayanan kısa operası ise, 1913te sahneleneceği Moskova Özgür Tiyatrosunun dağılması üzerine Diaghilev tarafından uyarlanarak Rus Balesinin 1914 yaz programına alındı. Stravinsky o yaz başladığı Les Hoces (Svadebka; Düğünler) adlı bale kantatını Rus köylü temaları ve töreleri üzerine kurmaya karar verdi. Savaşın araya girmesiyle ancak 1917de tamamlayabildiği kompozisyonun orkestra düzenlemesini 1923e değin bitiremedi. Rus Balesiyle ilişkileri yüzünden 1910-14 arasında Rusyada fazla kalamamıştı. Savaş yıllarını ise tümüyle İsviçrede geçirdi. Ailesinin vereme yatkınlığı da İsviçre iklimini çekici kılıyordu. İkinci oğlu Soulima 1910da Lozanda, ikinci kızı Milena 1914te Leysinde doğdu. Bahar Ayininin bazı bölümleriyle Solovey de (Bülbül) İsviçrede yazıldı.
Savaş ilerledikçe Stravinsky yalnızca Rusyadan değil, Rus Balesinden ve merkezi Berlinde bulunan müzik yayımcısından da koptu. Savaş sırasında yazdığı kompozisyonların birçoğu için Cenevrede bir yayımcı buldu. İsviçreli romancı Ferdinand Ramuzla birlikte gezginci küçük bir tiyatro için, okunacak oynanacak ve dans edilecek eğlendirici L Histoire du soldatyı (Askerin Öyküsü) yazdı.
Savaş bitince Fransaya yerleşerek yaklaşık 20 yıl (1920-39) çeşitli Fransız kentlerinde oturdu. Bu yıllar da müziğinde de köklü bir değişikliğe giderek önceki üslubunu belirleyen Rus öğeleri yerine yeni-klasik anlatımı benimsedi. Ama yepyeni bir tarzda yazabilmek için büyük çaba göstermek zorunda kaldı ve ancak örnekleme, deneme ve birleştirme yılları dediği uzun çalışmaların ardından, önceki büyük yapıtlarıyla boy ölçüşebilecek Oedipus Rex (1927; Kral Oedipus) ve Lasymphonie de Psaumes (1930; Mezmurlar Senfonisi) gibi yeni yapıtlar verdi.
Savaştan hemen sonra Stravinsky, Rus Balesiyle yeniden, ama bu kez çok daha gevşek bağ kurdu. Diaghilevin isteği üzerine 1920de Giovanni Battista Pergolesinin müziğine dayanan Pulcinella (1920) bale düzenlenmesini yaptı. Bu topluluk için yazdığı son bale Apollon Musagete (1928; Musaların Başı Apollon) oldu. Ertesi yıl Diaghilev öldü ve topluluk dağıldı.
Rusyadaki mülklerini yitiren Stravinsky, gelir sağlamak için yan uğraş olarak piyanistliğe ve orkestra şefliğine yöneldi. Piyano ve nefesli çalgılar için konçerto (1923-24), piyano için Sonat ((1924), piyano için La Majör Serenat (1925), piyano ve orkestra için Capriccio (1929), iki solo piyano için Konçerto (1935) gibi bazı yapıtlarını da solocu olarak kendisi için yazdı. Daha çok Avrupada turneye çıktıysa da üç kez Kuzey Amerikaya (1925, 1935 ve 1937) bir kez de Güney Amerikaya (1936) gitti. Bu arada bale müziği yazmayı da sürdürdü. Rus dansçı Ida Rubinsteinın 1920lerin sonunda oluşturduğu topluluk için iki bale müziği yazdı. Bunlardan Le Baiser de la Feeyi (1928; Perinin Öpüşü) Çaykovskinin piyano ve vokal müziğinden seçmeler üzerine kurdu. Persephonedaysa (1934) Andre Gidein bir şiirini temel aldı. Ardından, yeni kurulan Amerikan Bale Topluluğu için The Card Partyyi (1937; İskambil Partisi) yazdı.
1938de büyük kızı veremden ölen Stravinsky, 1939da da karısını ve annesini kaybetti. II. Dünya Savaşı başlayınca Harvard Üniversitesinin çağrısını kabul ederek 1939-40 öğretim yılında müzik konferansları vermek üzere ABDye gitti. 1940ta yıllardır tanıdığı oyuncu Vera de Bossetyle evlendi. Hollywoodda bir ev satın alarak çeyrek yüzyıldan fazla karısıyla orada yaşadı.
Savaş yıllarında Do Majör Senfoni (1938-40)ve Üç Bölümlü Senfoni (1942-45) adlı iki önemli senfonik yapıt besteledi. 1920de yazdığı Nefesli Çalgılar Senfonilerinde kullandığı Rusya dönemine özgü müzik ögelerinin yerine, Do majör Senfonide yeni klasik ilkelerin senfoni formunda bir özetini verdi. Üç Bölümlü Senfonideyse konçerto ve senfoninin temel özelliklerini başarıyla birleştirdi. 1948-51 arasında The Rakes Progress (Ahlaksızın İlerlemesi) adlı yeni-klasik operası üzenrinde çalıştı. Librettosunu W. H. Auden ile Chester Kalmanın yazdığı bu operayı bitirince, 1939dan beri ilk kez Avrupaya dönerek yapıtının Venedikteki Teatro la Fenicedeki ilk sahnelenişini yönetti.
The Rakes Progressi yazarken asistan olarak Hollywooddaki evine çağırdığı genç ABDli müzikçi Robert Craftın serial müziğe yakınlığı, Stravinskynin artık kendisine dar gelen yeni-klasik tarzı aşmasına yardımcı oldu. O sıralar henüz pek tanımadığı Anton von Webernin, Arnold Schoenbergin ve Alban Bergin müziğini dikkatle inceleyen Stravinsky, başlangıçta tonal müzik çatısı içinde bazı çekingen serial müzik denemeleri yaptı. Daha büyük ölçekli yapıtlar olan Canticum Sacrum (1955; Kutsal Kantik) ve Agon (1953-57) balesinde modal ve tonal bir müzikle başladıktan sonra tümüyle serial bir yapıya geçiyor ve sonunda başlangıçtaki modal ve tonal müziğe dönüyordu.
Tümüyle serial kompozisyonlarından ilki olan Thereniyi (1958; Threnoslar), Rusya ve yeni-klasik dönemlerinin başyapıtları kadar önem taşıyan Movements (1959), Variations (1964; Çeşitlemeler) ve Requiem Canticles (1966; Requiem Kantikleri) izledi. Bu tarihten sonra sağlığı bozulan Stravinsky, gitgide daha az yazmaya başladı, ama 1970te bile hâlâ Bachın bazı prelüd ve füglerinin çalgı için transkripsiyonlarını yapıyordu.
Stravinsky, 20. yüzyıl müziğine büyük katkıda bulunmuş, kendine özgü eleştirel tutumu özellikle ölçü, tempo ve ses gürlükleri açısından önemli sonuçlar doğurmuştur. Bileşik ölçülü asimetrik kalıpları araştırmış, müzik cümlelerinde kullandığı figür ve motifleri uzatarak ya da çıkararak simetrik cümleleme geleneğini yıkmıştır. Müziğe yeniden kazandırdığı şaşmayan vuruş duygusu birçok bestesinin dansa uygun düşmesini sağlamıştır.
Bazısı ortak çalışma ürünü birçok kitabı da yayımlanan Stravinsky, 6 Nisan 1971’de ABD’nin New York eyaletinde hayata veda etti ve Venedikte San Michele Adasında toprağa verildi.
DİĞER ÖNEMLİ YAPITLARI
Operalar: Mavra (1922).
Sahne müziği: Renard (1916; Tilki), Tufan (1962).
Ses Müziği: Yıldızlar Kralı (1911), Babil Kulesi (1944), Missa (1948), Kantat (1952), Bir Vaaz, Bir Anlatı, Bir Dua (1961), İbrahim ve İshak(1963).
Orkestra Yapıtları: Circus Polka (1942), Od (1943).
Bale Sahneleri (1944).
Konçertolar: Re Majör Keman Konçertosu (1931), Dumbarton Oaks (1938), Ebony Concerto (1945), Yaylı Çalgılar İçin Re Majör Konçerto (1946).
Oda Müziği: Yaylı Çalgılar Dörtlüsü İçin Üç Parça (1914), Solo Klarnet İçin Üç Parça (1919), Yaylı Çalgılar İçin Konçertino (1920), Nefesli Çalgılar İçin Sekizli (1923), Duo Concertant (1932), Eleji (1944), Yedili (1952), Çiftli Kanon (1959).
Piyano Yapıtları: Piano Rag-Music (1919), iki piyano için sonat (1944).