Alman işadamı Mohn, Bertelsmann basım ve yayınevini dünyanın en büyük medya kuruluşlarından biri haline getirdi. Mohn, Kitap Kulübü’nü yarattı, şirketinin finansmanı için yeni, sosyal yollara başvurdu ve 1977’de kamu yararına Bertelsmann Vakfı’nı kurdu.
Mohn, Bertelsmann şirket yöneticisi Heinrich Mohn’un altı çocuğunun sondan ikincisi olarak Gütersloh’da dünyaya geldi. Mohn ve Bertelsmann aileleri 19. yüzyıldan beri birbirleriyle akrabalık bağlarıyla bağlıydılar. Mohn liseyi doğduğu kentte başarılı bir öğrenci olarak bitirdikten kısa bir süre sonra savaşta orduya alındı. Hava kuvvetlerinde teğmen olan Mohn, dört yıl sonra Tunus’ta Amerikalılara esir düştü ve ABD’ye götürüldü. 1946’nın başında Almanya’ya dönünce, mühendis olmayı yeğlediği halde babasının isteği üzerine kitapçılık stajı gördü.
Mohn 26 yaşına gelince aile geleneğine uygun olarak şirketlerin başına tek yönetici olarak geçti. O tarihte Bertelsmann küçük bir basımevinden oluşmaktaydı ve henüz mütevazı sayılabilecek bir yayın programına sahipti. Mohn 1950’de kitap kulübünü kurmakla en büyük başarısını kaydetti. Amacı alıcıların mağazaya gelmesini beklemek yerine, kitapları insanların ayağına kadar götürmekti. Aradan dört yıl geçmeden kitap kulübünün bir milyon üyesi vardı ve bu sayı 1960’a kadar 3 milyona çıktı.
Çok çabuk büyüyen şirketin parasal durumu buna rağmen kritik olduğundan, Mohn, vergiden tasarruf etmek için yeni bir yol buldu. Kazancı olduğu gibi şirket çalışanlarına dağıtarak, bu paraların onlar tarafından şirkete ödünç olarak verilmesini sağladı. 1952’de bir sözlük redaksiyonu kuruldu. 1956’da Bertelsmann plak işine girdi. Kitap kulübüne benzer biçimde kurduğu plâk kulübünü iki yıl sonra Ariola ve Sonopress adlı ilk plâk şirketleri izledi.
Mohn başka alanlara yatırım yapmayıp başarılı bir biçimde medya sektörüne yoğunlaştı. Dış ülkelerde ilk kitap ortaklığını kurdu (İspanya, 1962). Bunu Avusturya (1966), Latin Amerika (1969) ve Fransa’da (1970) ortaklıklar ve yeni kuruluşlar izledi. Bunların dışında Bertelsmann 1969’da Gruner+Jahr şirketine ortak olarak dergi piyasasına girdi. Mohn kurduğu birkaç basımevinden başka, 1957’de başlattığı depo ve teslimat işlerini genişletti. 60’lı yılların sonunda kendi şirketleri dışında yabancı firmaların da dağıtım işlerini üstlenen VVA (Vereinigte Verlags-Auslieferung – Birleşmiş Yayınevleri Teslimatı) şirketini hayata geçirdi.
Giderek daha karmaşık bir durum alan işleri ana firmada daha iyi örgütleyebilmek için şirketin bu arada sayıları onbiri bulan yayınevi, 1968’de Bertelsmann Yayınevleri Grubu adı altında birleştirildi. Şirket içinde de Mohn yeni yöntemlere başvurdu. 1960 yılında şirket için bir yönetmelik ve ilke düzeni kaleme almıştı. Esas olan her çalışanın iyi bir çalışma ortamı içerisinde kendini gerçekleştirmesi idi ki bu da yaratıcılığın, verimli çalışmanın ve sorumluluk duygusunun teşvik edilmesinde önemli bir unsurdu.
Durmak, dinlenmek bilmeyen firma şefi, 1971’de şirket hisselerini satışa çıkartarak, şirketin sermaye durumunu daha da düzeltti. Bertelsmann Anonim Şirketi çatısı altında topladığı kitap ve plâk ortaklıkları, yayınevleri, basım ve sanayi işletmeleri, müzik, film, televizyon ve Gruner+Jahr ile ortak dergi sektöründeki kuruluşlarıyla beş ayrı branşta faaliyet gösteriyordu. Yaptığı değişiklikler ve aralarında dünyanın en büyük cep kitapları yayınevi Bantam Books da bulunmak üzere başka şirketleri satın almasıyla, Bertelsmann mega kuruluş olmayı başardı. 1955’te bile şirket içi bir emeklilik sistemi kurmuş olan Mohn, sosyal bir yönetici olarak tanınmayı hak etmişti. 1970’ten başlayarak hisselerin çoğunluğuna sahip bulunan Mohn bütün şirket çalışanlarını kâra ortak etti.
1977’de Bertelsmann Vakfı’nı kurmakla, Mohn çoktandır istediği hedefe ulaşmayı gerçekleştirdi. Bundan dört yıl sonra, 60. doğum gününde yönetim kurulu başkanlığından istifa ederek Bertelsmann A.Ş.’nin denetim kurulu yöneticiliğini üstlendi. Şirketin 1984’te RTL Plus’a ortak olarak TV işine girmesi, ortaklıkta görünmeyip geri plânda kalmayı tercih eden Mohn’un sorumluluğu altında gerçekleşmedi.
1991’de denetim kurulu başkanlığından ayrıldıktan sonra, Mohn kendisini toplum politikası, eğitim, kültür, medya, uluslararası iletişim ve tıp alanlarında araştırma ve geliştirme konularına eğilen vakfına adadı. Şirketin yönetimini ve anaparasını ayırmak ve yayıncılıktaki bağımsızlığını sürdürebilmek amacıyla Mohn’un ölümünden sonra şirketin sermaye çoğunluğunun vakfa aktarılması öngörülmüştür.
